Menstruatie-armoede. Het betekent dat je geen geld hebt voor tampons of maandverband. Het zal je verbazen hoeveel het voorkomt, ook in Nederland. Joni zet de cijfers op een rij.
Laatst was ik bij een restaurant en zag ik op het damestoilet maandverband en tampons liggen. Niet in die veel te dure automaten waar je je scheel betaalt voor één tampon of maandverbandje. Je kon het gewoon gratis pakken. Ik heb standaard een ‘noodpakketje’ in mijn tas. Maar stel je voor dat je hier geen geld voor hebt, dan ben je toch blij als je ergens gratis menstruatieproducten tegenkomt? Wat mij betreft zouden meer openbare plekken dit kunnen doen, want menstruatie-armoede is ook in Nederland een serieus probleem aan het worden.
Menstruatie-armoede, wat is het?
We spreken van menstruatie-armoede wanneer iemand niet genoeg geld heeft om menstruatieproducten zoals tampons of maandverband te kopen. Wat menstruatie-armoede extra schrijnend maakt, is het dubbele taboe dat erop zit, zo blijkt uit onderzoek van ontwikkelingsorganisatie Plan International onder duizend meisjes en vrouwen tussen de 12 en 25 jaar (2019). Praten over armoede is voor veel mensen al een behoorlijke stap, praten over ongesteld zijn ook. Dubbele schaamte, dus. Uit het onderzoek komt naar voren dat een derde van de ondervraagden het ongemakkelijk vindt om met vrienden over menstruatie te praten en een vijfde praat er thuis niet openlijk over.
De cijfers
Wereldwijd hebben volgens de Wereldbank 500 miljoen meisjes en vrouwen geen toegang tot menstruatieproducten. 500 miljoen! Misschien heb je er nog nooit bij stilgestaan, maar menstruatie-armoede is ook in Nederland echt een probleem. Zo heeft 1 op de 10 meisjes en vrouwen, die in armoede leven, regelmatig geen geld om maandverband of tampons te kopen. Ze gebruiken dan bijvoorbeeld toiletpapier of hergebruiken het product. Dit is ernstig, want het kan leiden tot irritaties of infecties.
De kosten per menstruatie verschillen per persoon, en heeft te maken met hoe lang en hoe hevig je ongesteld bent. Ook de keuze voor (merk)producten speelt mee. Toch ben je al gauw een paar euro tot tientallen euro’s kwijt aan tampons, maandverband en pijnstilling. Dit is een behoorlijk bedrag als je maandelijks alle eindjes aan elkaar moet knopen. Je kunt het je toch niet voorstellen dat je je ziek moet melden, omdat je geen maandverband kunt kopen? Niet kunt meedoen aan een activiteit, omdat je bang bent om door te lekken? Of dat je moet kiezen tussen het kopen van eten of menstruatieproducten?
Gelukkig is er hulp
Om de menstruatie-armoede op te lossen, zou je eigenlijk willen dat wereldwijd menstruatieproducten gratis beschikbaar zijn. Schotland was het eerste land dat dit ook werkelijk doet en menstruatieproducten gratis beschikbaar stelt. In Engeland zijn de producten btw-vrij en is het voor alle middelbare scholen verplicht om gratis maandverband en tampons te verstrekken. Kenia en Nieuw-Zeeland bieden ook gratis producten aan op scholen.
Waar blijft Nederland? Het gratis beschikbaar stellen van de menstruatieproducten voor alle vrouwen in Nederland zal op korte termijn niet gebeuren (als het überhaupt ooit gaat gebeuren). Gelukkig zijn er wel al een aantal gemeenten die de ernst van het probleem inzien en producten gratis aanbieden aan minima, zoals in Elst, Westland, Nieuwegein en Rotterdam. Het Armoedefonds gaat niet wachten totdat meer gemeenten dit voorbeeld volgen, want het fonds zorgt voor MUP’s (menstruatieproducten uitgiftepunten) met gratis menstruatieproducten voor meisjes en vrouwen.
Menstruatie-armoede uitgiftepunten
Inmiddels zijn er bijna 1200 van zulke uitgiftepunten verdeeld over het hele land. Je vindt ze onder meer bij buurthuizen, scholen, kringloopwinkels, voedselbanken en soms zelfs in de voortuinen van mensen. Ook werkgevers kunnen een rol inspelen om menstruatie-armoede terug te dringen. Bij PorteRenee liggen bijvoorbeeld standaard tampons op het damestoilet. Een kleine moeite, maar een groot gebaar voor vrouwen.
